De tijdslijn van de eerste IJzertoren

Wist je dat je foto’s van de eerste IJzertoren kan dateren aan de hand van de verschillende bouwfases? Wij hebben eens alles op een rijtje gezet. Hieronder kunnen jullie een tijdslijn terugvinden van de aanloop naar de bouw, de effectieve bouw van de IJzertoren, tot en met de uiteindelijke dynamitering van de toren in 1946.

Aanloop bouw van de eerste IJzertoren
1923:

• Na de vierde IJzerbedevaart (26/08/1923) zijn er steeds meer geruchten dat de overheid de zerken op de militaire begraafplaatsen wil uniformiseren.

1924:

• 30/01/1924:  Volksvertegenwoordiger Henri Picard (Het Vlaamsche Front) stelt een schriftelijke vraag rond deze geruchten aan minister van landsverdediging Pierre Forthomme. Hierop wordt geantwoord dat dit inderdaad het idee is maar dat de onderhandelingen hierrond nog bezig zijn.
• Het IJzerbedevaartcomité beslist dat ze de heldenhuldezerken willen recuperen/redden.
• Edward Clauw wordt aangesteld om een stuk grond in Kaaskerke, Diksmuide aan te kopen. Om de aankoop te realiseren kunnen 2000 Vlamingen een 'Heldenhulde-aandeel' van 20 frank kopen. 
• Aankoop weide in Kaaskerke
• 31/08/1924:  Vijfde IJzerbedevaart, de eerste keer naar de weide in Diksmuide. In een toespraak wordt gezegd dat " Het plan bestaat, op den linkeroever van den IJzer, een indrukwekkend-monumentaal kruis op te richten, dat, over de wijde vlakte, eeuwig getuigen zal van het Ideaal van al Vlaanderens rondomliggende dooden" Rondom het monumentale kruis wil men dan de heldenhuldezerkjes plaatsen. [Foto 1]
• Voor het eerst verschijnt een jaarboek met een overzicht van de eerste vier IJzerbedevaarten. 

1925:

• 25/05/1925:  Het eerste reglement voor de wedstrijd voor het ontwerp van het 'IJzerkruis' op de weide van Diksmuide verschijnt. Hierin staat dat het kruis minstens 7 à 8 meter hoog moet zijn en geïnspireerd op het Heldenhuldezerk ontworpen door Joe English. De uiterste indiendatum is op 15 juli 1925.
• 27/05/1925: Comitélid Jeroom Leuridan verneemt dat de Heldenhuldezerkjes die in Adinkerke en Westvleteren werden verzameld, worden verbrijzeld. De brokstukken worden gebruikt om een weg aan te leggen te Adinkerke. Leuridan verwittigt IJzerbedevaartcomité-voorzitter Frans Daels.
• 28/05/1925: Daels stuurt een protesttelegram aan de Dienst Militaire Grafplaatsen
• 04/06/1925: De vernieling van de Heldenhuldezerkjes worden tijdelijk stopgezet.
• 10/07/1925: Het IJzerbedevaartcomité richt een brief m.b.t. de Heldenhuldezerken aan de nieuwe minister van landsverdediging luitenant-generaal Prosper Kestens.
• 15/07/1925:  Een tweede aangepast reglement verschijnt voor de wedstrijd voor het ontwerp van het 'IJzerkruis'. De volgende aanpassingen werden gemaakt: het kruis moet nu minstens 18 à 20 meter hoog zijn en de uiterste indiendatum is verlengd met 15 dagen en valt nu op 31 juli 1925. Verder wordt er expliciet vermeld dat er rekening moet gehouden worden met het feit dat "de Provincie West-Vlaanderen, naast de Hooge Brug, op een paar honderd meter van onzen grond, een groote monumentale poort zal oprichten, "DOODENTOREN" genaamd, waarvan de hoogte 35 meter bedraagt."
• 22/07/1925:  De vertegenwoordigers van het comité: Frans Daels, Michiel Bulckaert, Jeroom Leuridan en Clemens De Landtsheer hebben een onderhoud met de minister van landsverdediging. Dit gesprek was niet productief en de minister betwist het eigendomsrecht van Heldenhulde. Daels haalt aan dat de belofte om geen zerken meer te vernietigen werd verbroken. Op de vraag om de overgebleven zerkjes terug te geven aan het comité werd nog niet geantwoord.
• 30/08/1925: Op de zesde IJzerbedevaart worden de 39 inzendingen tentoongesteld en beoordeeld door de jury. Het winnende ontwerp was van de gebroeders Van Averbeke.
• 01/11/1925: Het comité treedt de beslissing van de jury bij.
• 09/12/1925: De "Doodentoren" wordt weggestemd met 26 tegen 25 stemmen op de provincieraad van West-Vlaanderen.
• 27/12/1925: Daels herinnert het ministerie van landsverdediging aan het lot van de heldenhuldezerkjes.

1926:

• 07/01/1926:  Minister Kestens antwoordt aan Daels dat, na overleg met de ministers van binnenlandse zaken en justitie, er geen eigendomsrecht voor de zerken kan worden toegekend aan het IJzerbedevaartcomité.
• 08/02/1926:  Het comité schrijft een nieuwe brief aan de opvolger van Kestens, minister Poullet.
• 30/04/1926:  Het comité schrijft een herinneringsbrief aan de minister.
• 09/05/1926:  De minister antwoordt in een telegram dat ze bereid zijn om de overgebleven zerken te schenken aan het comité.
• 08/06/1926:  In de Kamer van Volksvertegenwoordigers stelde de nieuwe minister van landsverdediging Charles de Broqueville zich in dezelfde lijn op als zijn voorgangers en bevestigde dat de zerken zouden worden geschonken.
• 27/07/1926:  Het comité stuurt een brief naar de Broqueville met aandringen om de belofte van het schenken van de zerken uit te voeren.
• 22/08/1926:  Op de zevende IJzerbedevaart worden symbolisch de eerste houten palen voor de toren ingeheid [Foto 2]
• 02/09/1926:  Het ministerie van Landsverdediging meldt dat de nodige instructies zijn gegeven.
• Na september 1926:  Overbrenging van de geredde heldenhuldezerkjes aan het comité.

1927:

• 21/08/1927:  Op de achtste IJzerbedevaart worden de heldenhuldezerkjes symbolisch overgebracht naar Diksmuide. 120 zerken zullen tijdens de bouw van de toren verspreid over de zeven verdiepingen worden ingemetseld. [foto 3]

Bouw IJzertoren

1928:

• 24/03/1928:  Openbare aanbesteding voor de bouw van de toren.
• Mei/28: De werken worden gestart.
• 02/06/1928: De ‘officiële’ start van de bouw van de toren
• 07/07/1928: Ceremoniële eerste steenlegging door Cyriel Verschaeve. [Foto 4] [Foto 5]

1929:

• In de loop van 1929:  De beslissing wordt genomen om lichamen van soldaten over te brengen naar Diksmuide en ze te begraven in de crypte van de IJzertoren. We kennen ze vandaag als de IJzersymbolen. 
• 18/08/1929: Op de 10de IJzerbedevaart staat de toren nog in de stellingen. [Foto 6]
• 12/10/1929: De ceremoniële laatste steenlegging door Mvr. Vercauteren, de echtgenote van Daels. De toren is 52 meter hoog.  [Foto 7]

1929-1930:

• 13/10/1929 – 23/08/1930:  Aanbrenging opschrift 'Geen oorlog meer' in vier talen op de vier zijdes van de voet van de toren.

1930:

• 24/08/1930:  Op de 11de IJzerbedevaart wordt de IJzertoren ingewijd. [Foto 8]
• December 1930:  Het comité schrijft een wedstrijd uit voor het creëren van vier beelden die geplaatst zouden worden op het voetstuk van de toren.

1931:

• 15/12/1931: Het werk van Karel Aubroeck krijgt 8 van de 9 stemmen van de jury.
• 07/03/1931:  De jury maakt de definitieve beslissing dat het ontwerp van Aubroeck wint.
• 23/08/1931: Onthulling van het beeld van Renaat de Rudder op de 12de IJzerbedevaart [kant 'No More War'] [Foto 9]

1932:

• 13/08/1932:  Op de begraafplaats van Westvleteren worden Renaat De Rudder en de Gebroeders Van Raemdonck (samen met Amé Fievez) opgegraven. In de dagen die hierop volgen worden ook Frans Van der Linden, Frans Kusters, Firmin Deprez en Hubert Willems opgegraven.
• 21/08/1932: Onthulling van het beeld van Joe English op de 13de IJzerbedevaart [kant 'Plus jamais de guerre'] ; De IJzersymbolen, met uitzondering van Lode De Boninge en Jules De Winde, worden tijdens de bedevaart begraven in de crypte van de toren. kanttekening: De Boninge zal in de toekomst ook nooit worden overgebracht naar de site.

1933:

• 20/08/1933:  Onthulling beeld Gebroeders Van Raemdonck op de 14de IJzerbedevaart [kant 'Nooit meer oorlog']. In de crypte wordt eveneens de Steen van Merkem onthuld. [Foto 10 en Foto 11]

1934:

• 19/08/1934: Onthulling beeld Lode De Boninge en Frans Van der Linden op de 15de IJzerbedevaart [kant 'Nie Wieder Krieg']. [Foto 12]

1934 – 1938:

• 19/08/1934 – 21/08/1938: In de loop der jaren vinden volgende aanpassingen plaats aan de toren en de weide: de stenen rand rondom de tekst verdwijnt en wordt vervangen door een lijn onder de letters. De tekst 'Geen oorlog meer' wordt aangepast naar 'Nooit meer oorlog' [vermoedelijk 1936]; Omgeving wordt aangelegd (bloemenperken, etc.). [Foto 13 en Foto 14]

1936:

• November 1936:  Start werken aan de crypte om deze toegankelijker te maken.

1937:

• 16/08/1937: Op het gemeentekerkhof van Merchtem wordt Juul De Winde opgegraven.
• 22/08/1937:  Op de 18^de IJzerbedevaart wordt Juul De Winde herbegraven in de crypte.

1938:

• 21/08/1938:  Tijdens de 19de IJzerbedevaart worden in de crypte de stenen plakkaten met 'de eerste 10 000 namen' van Vlaamse gesneuvelde soldaten per gemeente ingehuldigd. [Foto 15]
• 11/11/1938: Bij de voet van het Kruis van Nieuwpoort in de crypte wordt de gedenksteen met het opschrift: "Door den vredeswil der volkeren en de herinnering aan den oorlogsgruwel 1914-'18 werd in dit jaar 1938 een nieuwe wereldramp voorkomen" onthuld. [foto 16]

De Tweede Wereldoorlog en de Naoorlogse periode

1940:

• Begin WO II:  Op de kruiskop wordt door geallieerde troepen een gat gekapt om een mitrailleur te plaatsen.
• 28/05/1940:  Zowel de toren als de gewelven van de crypte leden onder de ontploffing van de bruggen van de IJzer door Britse soldaten.
• 30/05/1940: Een Britse vliegerbom maakt een gat in de wand van de toren en de klok Nele vertoont een grote barst. [Foto 17]

1942:

• Begin 1942:  Het IJzerbedevaartcomité beslist om de letters AVV-VVK op de zijkanten van de toren te verwijderen. [Foto 18]

1943:

• April 1943:  Gat in de toren is hersteld.

1944:

• September 1944:  Het onafhankelijkheidsfront legt beslag op de sleutel van de toren. Zij doen tevens de suggestie om de grond rond de toren aan te bieden aan de geallieerde legers voor het aanleggen van een militair kerkhof.
• December 1944: De sleutel wordt op bevel van de procureur des Konings van Veurne door de rijkswacht opgehaald. De toren valt nu onder de verantwoordelijkheid van de overheid.

1945:

• 15 op 16 juni 1945:  Eerste (mislukte) aanslag op de IJzertoren. De toren heeft een groot gat in zijn wand. [Foto 19]

1946:

• 15 op 16 maart 1946:  Dynamitering van de IJzertoren. [Foto 20]